Verhaal

Anton van der Waals, alias Joop van der Meer: dubbelspion

Nederland

Markeren

Deel

Route

Anton van der Waals verschool zich als Joop van der Meer in een vakantiehuisje in Midlaren. Hij had honderden verzetsmensen de dood in gejaagd maar bood ook zijn diensten aan de Canadezen aan.

Eén van de zomerhuisjes bij paviljoen Meerzicht aan het Zuidlaardermeer kreeg in februari 1945 een nieuwe bewoner. Hij kwam met zijn vrouw aan op een tandem. Achterop vastgebonden een koffer en een bundeltje kleren. Het huisje Sunny Home op de tweede rij achter het paviljoen werd hun nieuwe woning.  

Hij liet zich Joop van der Meer noemen. Meestal zag je hem in een lange regenjas. Hij praatte vlot en veel, vooral over wat hij allemaal gedaan had in het verzet. Het deerde hem kennelijk niet dat het best gevaarlijk was in een gezelschap andersdenkenden.  

Niemand van de bewoners uit de buurt wist iets van deze nieuweling. Hij maakte graag een praatje bij het meer en ging met Van der Wolde in de boot vissen op het meer. Zijn regenjas bleef dan aan. Op de dag van de bevrijding ging hij met diezelfde Van der Wolde het dorp in. Op de tandem zat deze keer de Nederlandse vlag. ‘Van der Meer’ nam volop aan het feest deel voor hij terugkeerde naar zijn huisje. Het bleek een afscheid.  

‘Van der Meer’ vertrok de volgende dag. Ook zijn vrouw wist niet waar hij was gebleven. Hij had gezegd dat hij naar Zuidlaren ging, maar bij de Groningerstraat ging hij niet linksaf richting Zuidlaren, maar rechtsaf richting Groningen. Daar meldde hij zich bij de geallieerden aan de Petrus Campersingel om zijn hulp aan te bieden. Met mooie praatjes kreeg hij het aanbod voor de Engelse geheime dienst te gaan werken.  

Op hetzelfde moment was het voormalig verzet naarstig op zoek naar Anton van der Waals, de man die als dubbelspion honderden verzetsmensen had verraden. Die waren naar gevangenkampen in Duitsland gebracht. Slechts een enkeling kon het navertellen. Van der Waals kon zich Van der Meer noemen, omdat hij de echte Joop van der Meer eigenhandig had vermoord en het lijk in stukken gezaagd in een koffer te water had gelaten. Hij woonde toen op een woonboot in Loosdrecht. Joop van der Meer was daar zijn huisknecht. Diens identiteitspapieren had Van der Waals nodig voor een nieuwe identiteit. 

In de kranten verschenen na de bevrijding steeds meer verhalen over de gruweldaden van Anton van der Waals. De bewoners van Meerzicht huiverden toen duidelijk werd dat ze met deze dubbelspion koffie hadden gedronken en samen hadden gevist. Het werd ook duidelijk dat de regenjas al die tijd een wapen had verborgen, klaar om het te gebruiken. Dat had hij meerdere keren ook gedaan om mensen van hun identiteit af te helpen. 

Van der Waals wist door zijn baantje bij de Engelse geheime dienst aanvankelijk naar Duitsland te ontkomen. Daar werd hij in augustus 1946 gearresteerd. Terug in Nederland waren de rechters het snel eens. Van der Waals werd ter dood veroordeeld. En zo eindigde op 26 februari 1950 het leven van Anton van der Waals op de Waalsdorpenvlakte door een executiepeloton, 37 jaar oud.