De verwoestende uitkomst van de Tweede Wereldoorlog had bij mensen het verlangen gewekt om nationalisme en grenzen te overwinnen. Het idee van een verenigd Europa werd geboren om geleidelijk een gemeenschappelijke markt te creëren met vrij verkeer van werknemers, goederen, kapitaal en diensten.

Volgens het vooruitziende 'Schuman Plan' (1950) moest er toen een politieke Europese gemeenschap worden gecreëerd. Als eerste stap werd in 1951 de 'Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal' (EGKS) opgericht door de industriële fusie van zes landen. Na dit succes bracht het Verdrag van Rome in 1957 een uitgebreide gemeenschappelijke Europese markt tot stand. De eerste pogingen tot een politieke unie dateren uit deze periode.

Het 'Plan Werner' liep al vooruit op een monetaire unie in het begin van de jaren 1970. In 1984 namen de Franse president François Mitterrand en de Duitse kanselier Helmut Kohl de eerste maatregelen om het verkeer tussen hun twee landen te vergemakkelijken. De Benelux-landen sloten zich bij dit veelbelovende project aan.

Op 14 juni 1985 werd op het excursieschip Princess Marie-Astrid het 'Schengenakkoord' ondertekend, dat het leven van reizende Europeanen voorgoed zou veranderen: Europa werd een tastbare realiteit voor zijn burgers!

De oorspronkelijke vijf deelnemende landen groeiden vervolgens uit tot het zogenaamde 'Schengengebied', waartoe de meeste EU-lidstaten en vier geassocieerde landen zijn toegetreden. Vooral het 'Schengenvisum' heeft de naam van het kleine dorp wereldberoemd gemaakt. Het Schengenakkoord heeft dus aanzienlijk bijgedragen aan de ontwikkeling van de Europese Unie. In 1997 werden de bepalingen ervan opgenomen in het Verdrag van Amsterdam.

Het 'Europees Museum' van Schengen werd in 2010 ingehuldigd aan de oevers van de Moezel. Het is een interactief documentatiecentrum met veel achtergrondinformatie van het begin van de Europese gedachte tot een Europa zonder grenzen. In de directe omgeving staat het officiële monument voor het Schengenakkoord, drie koperen sterren, elk omlijst door twee stalen stèles.

Als erkenning van zijn belang op de weg naar Europese integratie kreeg Schengen het Europees Erfgoedlabel.

Het Schengenakkoord heeft mensen samengebracht in een Europa zonder grenzen.

Mogen de gemeenschappelijke waarden van een verenigd Europa, die ons al acht decennia vrede, vrijheid en respectvol begrip tussen naties brengen, ons dagelijks handelen blijven bepalen.

BELANGRIJKE OPMERKING: Het museum wordt momenteel vernieuwd en is daarom gesloten. Het zal rond mei 2025 heropend worden.