Verhaal

Poolse antitank kanonnen bij de verdediging zuidkant perimeter

Nederland

Markeren

Deel

Route

Na de eerste inzet bij het hoofdkwartier Hartenstein kregen de Polen in de middag van de 20ste september de opdracht om naar het zuiden van de perimeter te gaan. De Duitse troepen probeerden zowel vanuit het westen als het oosten de Britten te verdrijven en zo de perimeter af te snijden van de Rijn en mogelijke steun vanuit het zuiden.

De Britten aan de noordwestkant van de perimeter werden stap voor stap teruggedrongen. Ook vanuit het oosten werden de Britten teruggedrongen langs de Utrechtseweg.

Laat in de middag van de 20ste krijgen de Polen de opdracht om hun stukken naar het zuiden van de perimeter te verplaatsen waar stevig tegenstand werd geboden aan de oprukkende Duitsers.

Met hun jeeps, kanonnen en trailers trokken ze vanaf de posities rond de Oranjeweg door het bos naar de oude kerk. In de omgeving Sandersweg werd de kolonne onder vuurgenomen. Een van de gliderpilots Sergeant Nixon: “drove through the woods south of Hartenstein park, where we came under mortar and shell fire”. Gorzko en Pawłowski raakten zwaargewond en werden naar de Tafelberg gebracht en overleiden daar aan hun verwondingen. 

De stukken werden in stelling gebracht bij de oude kerk, onderaan de Blidersweg (nu splitsing onderaan Dr. Brevéestraat) en tegen over de T splitsing Kneppelhoutweg / Benedendorpsweg. Later werd een van de stukken verplaatst naar het oosten naar de Ploegseweg. 

Op het moment dat Smaczny’s mannen als onderdeel van de Breese force posities bezetten in Villa Transvalia, zijn de stukken van de Polen nog actief. In de vroege ochtend van de 23ste maakten de mannen zich op voor oprukkende Duitse pantservoertuigen toen er van achteren (uit de richting van de Poolse opstelling) een kanon aan kwam “an Anti-tank gun appaered, manhandled by its crew, stopped and fired an single shot, which struck the lead tank, damaging it” waarop de Duitse troepen zich terugtrokken “manhandled by its crew back the way it came”.

Ondanks dit adequate optreden werden de kanonnen stuk voor stuk uitgeschakeld of kwam de bemanning om. Op de ochtend van de 25ste sneuvelen drie Polen, toen artilleriesteun op de eigen stellingen neerkwam. Chartonowicz en Skaczko vonden een veldgraf in de tuin van Kate ter Horst wiens huis ingericht was als verbandpost.

Skaczko ligt op de Airborne begraafplaats begraven. De laatste rustplaats van Chartonowicz is momenteel in onderzoek. Korporaal Zawistowski die ook om kwam is vermist. 

Op de avond van 24ste tekent Nixon op: “Most of our transport has gone, many of the guns have ceased to function[…] the position becomes hopeless.

Een dag later trokken de troepen zich inderdaad terug over de Rijn. Tientallen Poolse militairen zijn dan in of rond Oosterbeek gesneuveld.

De anderen die niet de Rijn over kunnen worden gevangengenomen of proberen al dan niet geholpen door lokale bevolking uit handen te blijven van de Duitse bezetter.