Audiospot

81. Evacuatie Tiel

Nederland

Markeren

Deel

Route

Na het mislukken van operatie Market Garden in september 1944 ontstond er tussen de Duitse troepen en de geallieerden een patstelling. Het front liep dwars door de Betuwe. Tiel bleef in Duitse handen en lag maandenlang in de vuurlinie. De bevolking werd geëvacueerd, de laatste bewoners keerden pas in juli 1945 terug in de zwaar gehavende stad.

Nadat operatie Market Garden niet verder was gekomen dan Nijmegen en Elst lag de Betuwe midden in de frontlinie. De Britten bezaten nog een strook van de Overbetuwe, van Nijmegen tot aan de Nederrijn. De Duitsers behielden het oostelijk en westelijk deel van de Betuwe. Om een verdere opmars van de geallieerden te voorkomen, besloten ze het land onder water te zetten. Op 2 december bliezen de bezetters de Rijndijk bij Elden tegenover Arnhem op. Dankzij de hoge waterstand stroomde het rivierwater met grote kracht de Over-Betuwe in. Bij sommige huizen steeg het water tot aan de dakgoot. Overal dreven boomstammen en dode dieren. Noodgedwongen trokken de Britten zich terug tot Elst.

Op 6 december bezweek de Liniedijk tussen Ochten en Kesteren. Nu kregen ook de Duitsers in het westelijk deel van de Betuwe natte voeten. Dat hadden de Duitsers niet zo bedoeld. Voor de bewoners van de Betuwe werd het een ramp. Lienden, Maurik en Ingen liepen compleet onder water. Toen het na drie weken hard ging vriezen, veranderde het ondergelopen land in een grote ijszee. Begin januari begon de dooi en liep het water langzaam weg.

Intussen was de situatie in Tiel onhoudbaar geworden. De stad bleef in Duitse handen, maar werd zwaar beschoten door de geallieerden aan de overzijde van de Waal. Half november begon daarom de evacuatie van de bewoners naar veiliger oorden. Pas in juli 1945 keerden de laatste bewoners terug naar Tiel. Ze troffen een enorme chaos aan. Zo lagen de Sint Maartenskerk en de Waterpoort grotendeels in puin. De wederopbouw zou vele tientallen jaren duren en nog steeds zijn de sporen van de oorlog duidelijk te zien.