At the starting point of this route is the landmark 'Windows on the Past', a work of art that gives an impression of the Airborne landings on 18 September 1944. At the foot of the artwork is information about the Battle of Arnhem. The walk then leads over well trodden paths through a nature reserve that is beautiful in all seasons. Forest and heathland can be admired in all their facets. You may be lucky enough to see a flock of sheep and be sure to allow time for a visit to the Heidebloemplas at information panel 2. The area around the sheep pen was originally farmland. Diagonally behind the sheepfold you can still see a piece of grassland and the wooded bank with oak trees. Due to overgrazing, the shifting sands, which were later brought under control by the construction of fences and planting of woods, were created.

The Netherlands

Schaapskooi

Heidebloemplas

Dropzone Ede

Vensters op het verleden is een zes meter hoge stalen constructie. In de vensters wordt uitgebeeld wat er in 1944 op de Ginkelse Heide heeft plaatsgevonden. De parachutist in het middenpaneel is op ware grootte gemaakt. Op de achtergrond zijn de droppings van mankracht en materieel te zien. Vensters op het verleden van ontwerper Karin Colen werd gekozen als het winnende ontwerp voor een 'landmark' op de Ginkelse Heide. Op 18 september 2019, een paar dagen voor de Airborne herdenking van 75 jaar operatie Market Garden, is het landmark onthuld. Op de voet van het landmark is meer informatie te vinden over operatie Market Garden, zowel in het Nederlands en het Engels.

Vensters op het verleden

Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begint de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd&nbsp;begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijd.&nbsp;Op zondag 17 september 1944 probeerden de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland, Operatie Market Garden, een snel einde aan de oorlog te maken. Als onderdeel van dit grote plan moeten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door&nbsp;Britse&nbsp;luchtlandingseenheden.&nbsp;Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.&nbsp;Het&nbsp;plan mislukt.&nbsp;De geallieerden komen niet verder dan de Betuwe. Tussen Arnhem en Rhenen wordt de Rijn de frontlijn. Ten zuiden zitten de geallieerden, op de noordoever de Duitse troepen.&nbsp;&nbsp;Al tijdens de gevechten en ook in de periode daarna,&nbsp;raken Britse Airborne militairen in de omgeving van Arnhem en Oosterbeek afgesneden van&nbsp;de eigen troepen. Sommigen waren&nbsp;verkeerd gedropt, zoals een grote groep die in de omgeving van de Mossel terecht kwam. Anderen verdwalen of kunnen door de gevechten de eigen troepen niet meer bereiken. Ook zijn er Britse militairen, al dan niet gewond, die uit krijgsgevangenschap hebben weten te ontsnappen. Al deze mannen zwerven over de Veluwe. Met hulp van het verzet worden&nbsp;ze verborgen. In en rond Ede zaten uiteindelijk een paar honderd Britse militairen ondergedoken.&nbsp;In overleg met het geallieerde&nbsp;hoofdkwartier in Nijmegen werd&nbsp;besloten&nbsp;hen terug te brengen naar&nbsp;de&nbsp;eigen troepen in bevrijd gebied, zuidelijk van de Rijn.&nbsp;Een grote ontsnappingsoperatie wordt opgezet. In de nacht van 22 op 23 oktober 1944&nbsp;weten 138 man te ontsnappen: Operatie Pegasus I.&nbsp;&nbsp;Omdat niet alle ondergedoken geallieerde militairen mee konden met operatie Pegasus I,&nbsp;wordt in november 1944 een tweede&nbsp;ontsnappingsoperatie&nbsp;gepland: Pegasus II.&nbsp;&nbsp;Op donderdag 16 november 1944&nbsp;verzamelden zich 84 geallieerde militairen (onder andere Britse Airborne militairen en luchtmachtpersoneel) en&nbsp;Nederlandse burgers in&nbsp;de&nbsp;kippenschuren van de familie&nbsp;Wolfswinkel&nbsp;bij Lunteren. Het regende en het was koud.&nbsp;In de&nbsp;nacht van 16 op 17 november gingen&nbsp;ze&nbsp;op pad. Ze bereikten&nbsp;vroeg in de ochtend&nbsp;het&nbsp;Wekeromse&nbsp;Zand waar de dag werd doorgebracht. Hier werden zes personen aan de groep toegevoegd. De volgende nacht,&nbsp;van vrijdag 17 op zaterdag 18 november,&nbsp;ging&nbsp;de groep&nbsp;(inmiddels&nbsp;90 personen)&nbsp;verder richting boerderij Westerrode&nbsp;aan de weg Ede-Otterlo.&nbsp;Bij aankomst liep&nbsp;de groep achter op het tijdschema. Bij Westerrode sluiten nog drie personen aan. Maar een&nbsp;andere&nbsp;groep van 23 personen is nog steeds niet gearriveerd. Men besloot&nbsp;om niet op hen te wachten en door te gaan.&nbsp;&nbsp;Via het&nbsp;Mosselse&nbsp;Veld ging&nbsp;de groep richting Planken Wambuis. Onderweg&nbsp;koos&nbsp;de Britse commandant, Major&nbsp;Maguire, een kortere route, ondanks protest van de gidsen van het Nederlandse verzet. De groep belandde&nbsp;hierdoor bij de Hindekamp tussen Duitse artilleriestellingen. Na een Duits ‘halt’ verschool&nbsp;een gedeelte van de groep zich in de struiken. Het signaal om weer verder te trekken bereikte&nbsp;daarna niet iedereen.&nbsp;&nbsp;Aangekomen bij de Heidebloemallee bleek&nbsp;alleen de voorhoede&nbsp;van 40 man aanwezig te zijn. Toen&nbsp;de achterblijvers alsnog op pad gingen richting de voorhoede, werden zij beschoten. Er vielen gewonden en er werden krijgsgevangenen gemaakt. De leider van&nbsp;de achterhoede, Major Coke, kwam&nbsp;in de verwarring bij de Duitse commandopost terecht en werd&nbsp;daar gedood.&nbsp;De voorhoede met Major&nbsp;Maguire&nbsp;hoort dit vuurgevecht&nbsp;toen ze op weg waren&nbsp;naar de oude Rijksweg 24 (nu N224). Bij het oversteken werd&nbsp;de groep met mitrailleurs onder vuur genomen. Met slechts een paar lichte wapens konden de Britten niets terug doen. De mannen vluchtten en verscholen zich in het bos.&nbsp;Van de voorhoede waren&nbsp;nog zeventien man bijeen, waaronder Major&nbsp;Maguire. Ze passeerden&nbsp;de in aanleg zijnde Rijksweg 12 (nu A12) en stopten langs de spoorbaan. Daar worden ze in de vroege ochtend van 18 november 1944&nbsp;gevangen genomen.&nbsp;Slechts kleine groepjes weten de Rijn te bereiken. Uiteindelijk komen van de 116 deelnemers maar zeven mannen veilig op de zuidelijke Rijnoever bij de Amerikaanse troepen in bevrijd gebied aan.&nbsp;&nbsp;De trieste balans is dat tijdens de operatie twee deelnemers en één Amerikaanse redder om het leven komen. Eén Nederlandse gids overlijdt een aantal dagen later aan zijn verwondingen.&nbsp;Eén man raakt vermist en wordt nooit meer gevonden. Van de&nbsp;48&nbsp;gevangen genomen&nbsp;deelnemers raken er&nbsp;twaalf&nbsp;gewond en worden er drie door de Duitsers&nbsp;ontmaskerd als verzetsmensen. Deze verzetsmensen worden op 8 maart 1945 bij de Woeste Hoeve&nbsp;gefusilleerd.&nbsp;De andere 64 deelnemers weten te ontkomen en duiken weer onder.&nbsp;

Operatie Pegasus II

Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begon de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijd. Op zondag 17 september 1944 probeerden de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland, Operatie Market Garden, een snel einde aan de oorlog te maken. Als onderdeel van dit grote plan moesten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.Dit plan mislukte. De geallieerden kwamen niet verder dan de Betuwe. Tussen Arnhem en Rhenen werd de Rijn de frontlijn. Ten zuiden zaten de geallieerden, op de noordoever de Duitse troepen. Steeds grotere gebieden langs de Rijn moesten daarom op bevel van de Duitsers door de burgerbevolking ontruimd worden. Hierdoor lag in oktober 1944 Ede vlak achter de Duitse frontlinie.In de Betuwe bevond zich toen de Amerikaanse 101e Airborne Divisie. Op 20 oktober gaf de plaatsvervangend divisiecommandant, generaal Higgins, aan zijn inlichtingenofficier 1e luitenant Hugo Sims de opdracht ‘een krijgsgevangene te leveren’. ​Na zonder resultaat diverse patrouilles uitgezonden te hebben, voerde Sims uiteindelijk zelf de opdracht uit. Het doel was om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de Duitsers en hiervoor een krijgsgevangene mee te nemen voor ondervraging.Op 30 oktober stak Sims met zes vrijwilligers ’s nachts bij Renkum de Rijn over. Daar gingen de Amerikanen voorzichtig tussen de Duitse opstellingen door en slopen langs slapende Duitsers. Ze kwamen bij Planken Wambuis uit, en richting Ede lopend stopten ze bij het huis van boswachter Ruiter aan de (Verlengde) Arnhemseweg 75. Dit huis langs de Rijksweg 24 (nu N224) heeft een bordje met een rood kruis bij de voordeur: in het huis waren verbandmiddelen van het Rode Kruis aanwezig en de bewoner was EHBO opgeleid.&nbsp;Maar bewoners waren er niet meer, het gebied is namelijk ‘Spergebied’. Alle inwoners zijn door de Duitsers gedwongen te evacueren. Sergeant-majoor Frank&nbsp;en soldaat Nicolai gingen naar binnen. Ze troffen in de voorkamer twee slapende Duitse officieren aan die direct krijgsgevangen gemaakt werden. Sims richtte het huis vervolgens in als observatiepost. De meegenomen radio werd op zolder opgesteld. Daarmee berichtte Sims zijn hoofdkwartier dat de operatie succesvol verloopt en dat ze inmiddels twee krijgsgevangenen hadden.Om 07.00 uur stond onverwacht een Nederlandse jongen voor de deur. In de loop van de ochtend kwamen nog meer Nederlanders langs, uiteindelijk in totaal acht personen. Wat zij in het Spergebied deden, is een raadsel. Een aantal van hen zegt lid van het verzet te zijn, ze gaven de Amerikanen inlichtingen over Duitse eenheden en posities. De Nederlanders moeten blijven tot de patrouille vertrokken zal zijn.Een passerende Duitse postbode vraagt om water en wordt zo de derde Duitse krijgsgevangene. Een Duitser die zijn paarden bij het huis laat drinken is de vierde. Sergeant-majoor Frank ondervroeg hen en zond de informatie naar het Amerikaanse hoofdkwartier. Die middag werden nog twee Duitsers ingerekend en daarmee stond de teller op zes krijgsgevangenen. Sims wilde een vrachtwagen gebruiken voor de terugtocht. Frank gaat daarom met de Duitse postbode naar buiten om op de Rijksweg 24 (N224) een vrachtwagen aan te houden. Als eerste houdt echter een Duitse motorrijder halt, de zevende krijgsgevangene. Rond 20.00 uur dwongen de Amerikanen een Duitse vrachtwagen tot stoppen. Dertien SS-soldaten en de chauffeur gaven zich over en de Amerikanen gaan met 21 krijgsgevangenen in de vrachtwagen op pad.Onderweg werden ze ingehaald door een SS-officier in een amfibische Volkswagen. Ook hij ging de laadbak in. De vrachtwagen liep zeven kilometer vóór de Rijn vast op een zandweg. Te voet gingen ze verder door de Duitse linies richting Renkum. Voorbij de Rijndijk overrompelden ze vier Duitsers van een wachtpost. Nog zes Duitsers van twee andere rivierposten werden gevangen genomen. Sims seint het afgesproken lichtsignaal naar de overkant. Vanaf de zuidoever komen boten om de patrouille naar bevrijd gebied te varen. Om iedereen over te brengen moet elf keer heen en weer gevaren worden. Teruggekomen belt Sims met generaal Higgins: “Luitenant Sims meldt zich terug met 32 krijgsgevangenen, generaal.” Higgins: “Hoeveel?” “Tweeëndertig generaal.” “Ongelofelijk (Incredible)!”

Incredible patrol

In maart 1935 werd aan de rand van de Ginkelse Heide een werkkamp geopend voor jeugdige werklozen. Het werkkamp, ’t Wijde Veld, telde zes barakken. De bewoners werkten aan wegenonderhoud en de aanleg van fietspaden voor de Heidemaatschappij.Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog raakte het kamp verlaten, maar in maart 1944 werd het opnieuw bewoond door 109 evacués (18 gezinnen) uit Stavenisse. Hun eiland Tholen werd door de Duitse bezetter onder water gezet. Er vormde zich een kleine Zeeuwse gemeenschap waarbij de mannen werkten voor de Heidemaatschappij en er voor de kinderen een schooltje was.Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begon de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijd. Op zondag 17 september 1944 begon Operatie Market Garden. De geallieerden wilden vanaf de Belgische grens via midden Nederland Duitsland binnen trekken. Als onderdeel van dit grote plan moesten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.De Zeeuwen zagen die zondagmiddag bij Renkum Britse parachutisten en bij Wolfheze Britse zweefvliegtuigen landden. Een Schotse eenheid, die met zweefvliegtuigen geland was, moest de Ginkelse Heide bezetten. Deze was namelijk bestemd als dropzone voor de 4e Parachutistenbrigade die de volgende dag aan zouden komen. De Schotten bezetten de heide en ook het werkkamp waar ze de burgers aantreffen.Gedurende de nacht deden eenheden van het SS Wachbataillon 3 (ongeveer 750 man, voornamelijk Nederlandse militairen in Duitse krijgsdienst) verwoede pogingen de heide te veroveren. De volgende morgen naderden ze de stellingen van de Schotten aan de oostelijke bosrand en het werkkamp. Er ontstond een vuurgevecht waarbij dwars door de barakken geschoten werd. Bij de gevechten sneuvelden zeven Schotten en raakten er zes gewond. Ook twee Zeeuwse burgers kwamen om het leven, een ander raakte zwaar gewond. Drieëntwintig militairen werden krijgsgevangen gemaakt en naar Ede afgevoerd. De Zeeuwse bewoners werden eveneens door de Duitsers naar Ede gestuurd.In de middag van 18 september landde de 4e Parachutistenbrigade, bijna 1900 man, op de Ginkelse Heide. Ze werden ontvangen met hevig Duits afweervuur. Ongeveer 300 Britse militairen sneuvelden, raakten gewond, vermist of werden krijgsgevangen gemaakt.&nbsp;

Werkkamp ’t Wijde Veld

Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begon de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijdt. Op zondag 17 september 1944 probeerden de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland, de operatie Market Garden, een snel einde aan de oorlog te maken. Als onderdeel van dit grote plan moesten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.De Duitse troepen zagen die zondagmiddag luchtlandingen bij Renkum en Wolfheze. Direct stuurde het Duitse opperbevel in Nederland het SS Wachbataillon 3 (ongeveer 750 man, voornamelijk Nederlandse militairen in Duitse krijgsdienst) vanuit Amersfoort naar Ede. Bij aankomst in Ede richtte de Duitse bataljonscommandant, SS-Sturmbannführer (majoor) Paul Anton Helle, Hotel Pension de Langenberg in als zijn commandopost. In de loop van die avond en nacht kwamen zijn troepen vanuit Amersfoort daar aan.Vanuit de Langenberg stuurde hij de troepen richting de Ginkelse Heide. Daar volgden zware gevechten met de gelande Britse militairen, die zich inmiddels in de bosrand rond de heide hadden verschanst. De volgende ochtend verplaatste Helle zijn commandopost naar Herberg Zuid-Ginkel.Op maandagmiddag 18 september zat Helle in de gelagkamer van Herberg Zuid-Ginkel uit te rusten. ’s Nachts hadden zijn troepen de Ginkelse Heide grotendeels op de Britten veroverd. Helle plaatste zijn zware wapens ten noorden van de Rijksweg 24 (nu N224), oostelijk van de herberg. De gevechten waren even geluwd, maar een hernieuwde Duitse aanval was al in voorbereiding. Tegelijkertijd wachtten de Britse troepen op de landing van de 4e Parachutistenbrigade, maar door grondmist in Engeland was deze landing vertraagd.Tegen drie uur hoorde Helle’s adjudant, SS Untersturmführer (1e luitenant) Albert Naumann, in de gelagkamer het zware geronk van vliegtuigen. Toen hij het imposante schouwspel zag van de vele toestellen die vanuit het zuidwesten aan kwamen vliegen, begreep hij dat snelle actie nodig is. Bijna 1900 Britse parachutisten landden recht boven het SS Wachbataillon. Helle werd ruw uit zijn slaap gewekt. Met de aanwezige manschappen vluchtte hij via de achterdeur richting de Hindekamp. De commandant van de zware wapens, een veteraan, richt zijn kanonnen op de parachutisten die inmiddels Helle’s hoofdkwartier naderen. Korte tijd later schakelden de Britten deze kanonnen uit. De commandant van de 4e Parachutistenbrigade, Brigadier (brigadegeneraal) Hackett, nam vlakbij de schaapskooi persoonlijk een zestal Duitsers gevangen.&nbsp;

Luchtlandingen op de Ginkelse Heide

In de vroege ochtend van vrijdag 10 mei 1940 viel&nbsp;het Duitse leger Nederland binnen. Nadat Duitse troepen&nbsp;bij Westervoort de IJssel overgestoken&nbsp;waren, trokken zij via Arnhem en Ede richting de Grebbelinie,&nbsp;die zich ten westen van Ede bevindt.&nbsp;&nbsp;Het 4e&nbsp;Regiment Huzaren (militairen te paard of op de fiets) moest tussen Arnhem en Ede de Duitse opmars vertragen, zodat er tijd was&nbsp;om&nbsp;de hoofdverdediging in de Grebbelinie in paraatheid te brengen.&nbsp;Het regiment huzaren moest proberen uiteindelijk met zo min mogelijk verliezen terug te trekken achter de Grebbelinie, waar ze opnieuw&nbsp;werden&nbsp;ingezet.&nbsp;Vier gemotoriseerde huzaren&nbsp;vormden de achterhoede van het regiment. Deze groep stond&nbsp;onder&nbsp;commando van kornet Graaf van Limburg&nbsp;Stirum. Zij moesten de terugtocht van het regiment beschermen. Ze namen daarvoor posities&nbsp;in op de bovenverdieping van&nbsp;De&nbsp;Herberg Zuid-Ginkel.&nbsp;Plotseling kwam&nbsp;in de middag van vrijdag 10 mei een sterk bewapende gemotoriseerde SS-formatie vanuit de richting van Arnhem op de Rijksweg 24 (nu N224)&nbsp;uit het bos tevoorschijn. Het was&nbsp;een verkenningseenheid van het SS Regiment&nbsp;‘Der Führer’. Onmiddellijk opende&nbsp;de groep Nederlandse huzaren met hun lichte mitrailleur&nbsp;het vuur op de Duitse troepen. Die draaiden direct om en verdwenen weer in het bos.&nbsp;&nbsp;De kornet besloot&nbsp;na enige tijd om&nbsp;volgens opdracht terug&nbsp;te trekken. Maar&nbsp;onverwacht&nbsp;kwamen&nbsp;Duitse motorrijders vanaf de Wijde Veldweg langs de schaapskooi richting de herberg. Ze waren&nbsp;onder&nbsp;beschutting&nbsp;van de bomenrij langs de schapenweide naar de schaapskooi gereden. De kornet opende&nbsp;zelf met de lichte mitrailleur opnieuw het vuur zodat zijn mannen weg konden komen. Zijn munitie raakte&nbsp;op&nbsp;waarna&nbsp;hij&nbsp;zich&nbsp;moest overgeven. Hij ging&nbsp;naar&nbsp;beneden maar bij de voordeur werd&nbsp;hij zonder pardon neergeschoten. Zijn mannen,&nbsp;korporaal&nbsp;Bonkerk&nbsp;en huzaar Dijkers,&nbsp;overkomt hetzelfde bij de zijdeur.&nbsp;De vierde man, huzaar Kuperus, werd binnen verstopt door herbergier Kramer.&nbsp;Kort daarop komt de omgeving van de herberg onder Nederlands&nbsp;artillerievuur&nbsp;te liggen. De Duitse troepen trokken zich terug richting&nbsp;de&nbsp;Planken Wambuis. Dat geeft Huzaar Kuperus de kans te ontkomen. In burgerkleding en op een geleende fiets wist hij via de&nbsp;Kreelseweg&nbsp;de eigen linies te bereiken.&nbsp;

Herberg De Zuid-Ginkel en de drie gesneuvelde huzaren

De 1e Britse Luchtlandingsdivisie had de opdracht om de Rijnbrug bij Arnhem te veroveren. Ze landden in september 1944 in drie dagen ten westen van Arnhem. Het droppingterrein voor de tweede dag, 18 september, was de Ginkelse Heide bij Ede. Voor de verdediging van de heide wordt het 7e bataljon The King's Own Scottish Borderers ingezet. Dit bataljon was op 17 september met zweefvliegen ten noorden van Wolfheze geland. Hun stellingen rond de heide werden door verschillende Duitse eenheden, ondersteund door pantservoertuigen, aangevallen.De heide blijkt te groot om afdoende te verdedigen, de Schotten verliezen terrein. Op maandagmiddag 18 september landde de 4e Parachutistenbrigade. Vlak voor de landing verdrijven de Schotten met een verwoede aanval de Duitsers van de heide... Ongeveer 2000 man springen, totaal verrast,&nbsp;in een inferno van kogels, rook en vuur. Ondanks de luchtafweer en problemen met het afspringen, landt 90% van de para's binnen de dropzone. Omstreeks 17.00 uur begint de opmars richting Arnhem.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/2yR0bqriDbc?showinfo=0"></iframe>

Slag om de Ginkelse Heide

In oktober 1944 lag de 101 US Airborne divisie in de Betuwe. Men had informatie over de Duitsers op de Veluwe nodig. Op 30 oktober staken zes mannen de Rijn over op weg richting Ede. 's Ochtends vroeg kwamen ze bij een huisje bij de Ginkelse heide bij Ede. Twee slapende Duitse officieren werden krijgsgevangen gemaakt. Een aantal burgers die langs kwamen kregen huisarrest. In de loop van de ochtend werden nog vier Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Tegen de avond werd het tijd voor de terugtocht. Een Duitser werd gedwongen om een wagen aan te houden, een truck met 13 SS-ers in de laadbak. Ze gaven zich snel aan de para's over, evenals een SS kapitein die later passeerde. Kort daarna ging men op pad. Bij het tracé van Rijksweg 12 bleef de wagen steken. Lopend ging men via Renkum naar de Rijndijk. Daar stonden schildwachten die ook gevangen werden genomen. Vervolgens werd de Rijn overgestoken. De commandant meldde zich terug met 32 krijgsgevangenen. "Incredible!" (ongelofelijk) was het commentaar.